GHB

7 mrt. 2022

Lege Buisjes met Schroefdop 5ml Klik Hier

4-hydroxybutaanzuur, veelal aangeduid met GHB, is een stof die, ook zonder dat men GHB als drug gebruikt, in zeer kleine hoeveelheden in het menselijk lichaam voorkomt en aangetoond kan worden in speeksel, bloed of urine.^[1] Of de stof "lichaamseigen" (endogeen) is, is bij onderzoek niet bewezen. Internationaal is een minimumconcentratie afgesproken om een stof endogeen te noemen. 4-Hydroxybutaanzuur voldoet hier niet aan.^[2] In 1961 werd 4-hydroxybutaanzuur in het laboratorium gesynthetiseerd. In de jaren 60 en 70 stond deze stof vooral in de belangstelling als slaapmiddel en anestheticum. Later werd het middel als drug geclassificeerd. Sinds de jaren 90 wordt 4-hydroxybutaanzuur voornamelijk gebruikt als partydrug. Het is ook bekend onder namen als: γ-hydroxyboterzuur (ofwelgamma-hydroxyboterzuur, vandaar de afkorting GHB), liquid E, liquid X, everclear en g-riffic. Sinds 2005 is het onder de merknaam Xyrem in gebruik voor de behandeling van narcolepsie met kat aplexi e. In 2011 werd de partydrug door de Nederlandse overheid op de lijst van har ddru gs geplaatst.^[3]^[4]

Geschiedenis

De eerste poging tot synthese van GHB werd uitgevoerd in 1874 door de Rus Alexander Mikhailovitsj Zaitsev^[5]

In 1960 isoleerde Henri Laborit voor het eerst GHB uit weefsel van zoogdieren. Hij was op zoek naar een stof die qua werkzaamheid lijkt op GABA, maar beter de blo ed-hersenbarrièr e passeert. Zijn dierproeven toonden aan dat GHB pijnstillende en slaapopwekkende eigenschappen bezit.^[6] In 1961 vond Camille Georges Wermuth een methode om langs chemische weg GHB te maken, door de a minogroep van GABA te vervangen door een hy droxylgro ep. Korte tijd later kwam GHB als geneesmiddel (op doktersrecept), onder de merknaam Gamma OH, op de markt en werd gebruikt in de ane sthesi e, en als s laapmidde l. GHB is nooit op grote schaal gebruikt vanwege de bijwerkingen. Uitzondering is Frankrijk, waar de meeste ervaring met het middel is opgedaan, en het tot in de jaren 80 werd gebruikt.

In de VS was GHB jarenlang verkrijgbaar als voed ingssupplement, en werd vanwege de anabole effecten misbruikt door bodybuilders in de jaren tachtig.

In de jaren 90 werd bekend dat GHB als dat e rape dru g werd gebruikt.

In Nederland wordt GHB in de geneeskunde alleen nog gebruikt in de vorm van het geneesmiddel Xyrem voor de behandeling van Narcoselepsie met kataplexie, waarvoor het in 2005 een Europese registratie kreeg.

Wetgeving

Sinds 28 april 1999 is GHB in Frankrijk in de opiumwet opgenomen. In Nederland valt GHB sinds 1 januari 2002 onder de o piumw et, voorheen alleen onder de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening. Tot 7 mei 1996 was het middel verkrijgbaar als legale chemische stof. De Inspe ctie vo or de Gezondheidszorg heeft de verkoop verboden op grond van de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening.

Om het verbod op GHB te omzeilen, werden doe-het-zelf kitjes op de markt gebracht waarmee men eenvoudig zelf GHB kon maken. Zij bevatten de basisgrondstoffen alsook instructies om (in de juiste verhoudingen) te mengen. De voornaamste ingrediënten voor huisgemaakte GHB zijn evenwel nog steeds (afzonderlijk) vrij verkrijgbaar in de handel.^[7] Het gaat om:

GBL (gam ma-b utyrolacton) of 1,4-b utaan diol, dat gebruikt wordt als alk alis ch industrieel schoonmaakmiddel
natriumhydroxide, dat terug te vinden is in gootsteenontstopper en
gedestilleerd water of e than ol.

Positieve effecten van recreatief GHB-gebruik

GHB begint ongeveer 15 tot 30 minuten na inname te werken. Veel mensen krijgen van GHB een rustig, warm gevoel: verdoofd en aangeschoten bij lagere doseringen, en dronken bij hoge doseringen. Voor andere mensen zorgt het voor een opgewekte stemming, zij worden praterig. In de meeste gevallen vermindert het angsten en remmingen. De seksuele lust wordt vergroot en men krijgt zin om te vrijen. Aanrakingen worden sterker gevoeld en het vermindert het katerige gevoel na spee d en XT C. De effecten zullen gemiddeld 3 tot 4 uur aanhouden. GHB wordt soms als alternatief gebruikt voor alcohol. Net als bij alcohol kan de GHB-gebruiker overmoedig en baldadig worden. Nadat de eerste effecten van GHB verdwenen zijn kan de gebruiker zich energieker voelen. De gehele werking van GHB op de neurotransmitters in onze hersenen is nog niet geheel duidelijk, mogelijk kan men in de toekomst beter verklaren hoe GHB in eerste instantie een verdovend effect heeft en daarna juist weer energieker kan maken.

Verkeerd gebruik

GHB staat bij het grote publiek vooral bekend als een date rape drug. Het middel wordt wel gebruikt om de ander te verdoven en dan te v erkrach ten. Het wordt bij het uitgaan onopvallend toegediend in een drankje waardoor het slachtoffer na inname snel slaperig en suf wordt en zich na het ontwaken ook vaak niet goed kan herinneren wat er is gebeurd. Hierdoor is de bewijsvoering en de identificatie van de dader na een verkrachting vaak lastig.

Hoewel onbevestigde bronnen het bovenstaande melden, dient te worden vermeld dat GHB een heel sterke zoute smaak heeft en daarom snel zal worden geproefd. Daarnaast is een juiste dosering lastig; bij een te hoge dosering zal de persoon het bewustzijn verliezen.

Bovendien toont een recent onderzoek aan dat het aandeel van GHB in verkrachtingszaken sterk wordt overschat door de media.^[8]

Verslaving

GHB is bij regelmatig gebruik zowel lichamelijk als psychisch ernstig verslavend. Onthoudingssymptomen zijn met name slaapstoornissen, gespannenheid, angstklachten, zweten, trillen, spierpijn en de pressi eve gevoelens. Acute onthouding kan aanleiding geven tot het ontstaan van ernstige symptomen zoals een epile ptisch ins ult en/of hallu cina ties of psyc ho se.

Ontgiftiging (detoxificatie) wordt in Nederland bij voorkeur klinisch doorgevoerd. Gebleken is dat poliklinisch ontgiften erg moeilijk gaat en ook niet zonder risico is omdat de ontwenningsverschijnselen niet geheel tegen te gaan zijn door middel van medicijnen (met name benzodi aze pines). Het risico op epilepsie of psychose en het optreden van ontwenningsverschijnselen wordt het best beperkt door middel van het langzaam afbouwen met behulp van GHB zelf. Bij een aantal verslavingszorginstellingen bestaat een klinische detox behandeling waarbij middels een GHB-afbouwschema ontgift wordt. Vanwege de psychische afhankelijkheid is nabehandeling na een ongiftiging over het algemeen noodzakelijk. Ook het mogelijk nut enof toevoeging van het medicijn Bac lofe n bij GHB-GBL-ontwenning wordt momenteel onderzocht.^[9]^[10]

Gebruikersdosering

Het doseren van GHB is moeilijk en gaat vaak mis. Dit heeft verschillende oorzaken. Ten eerste is de bandbreedte van de dosis die het gewenste effect geeft klein. Het verschil tussen een roes en een coma kan soms slechts enkele milliliters uit elkaar liggen. Ten tweede is de exacte samenstelling van de gebruikte GHB vaak onbekend en/of onbetrouwbaar. Het maakt uiteraard groot verschil of de maker van de GHB bijvoorbeeld 500 of 1000 milligram per milliliter heeft weten op te lossen. Ook maakt het groot verschil of er nog resten van één van de grondstoffen (GBL) in zit (de ervaren gebruiker zal dit proeven). Ten derde speelt interactie met andere middelen (en dan met name alcohol) een rol in het uiteindelijke effect van de GHB-inname. Onder andere het slaapgevend effect en de remming op de ademhaling van GHB wordt door alcohol versterkt. Ten vierde is het per individu verschillend welke dosis tot het gewenste effect leidt. Het lichaamsgewicht speelt hierbij een rol, maar ook de individuele gevoeligheid voor het middel.

Een evaluatie van 194 fatale overdoseringen over een tijdsspanne van tien jaar, toonde aan dat de meeste sterfgevallen te wijten waren aan GHB-inname in combinatie met andere drugs (met name se dati va zoals alcohol).^[11]